دلایل و علت‌ های اصلی آفت دهان را بشناسید

علت آفت دهان موضوع مهمی است که باید به آن توجه کرد. این زخم‌های دردناک در میان افراد مختلف، از کودکان تا بزرگسالان، بسیار شایع است. آفت دهان باعث ناراحتی و اختلال در تغذیه و گفتار می‌شود. شناخت دقیق علت آفت دهان به ما کمک می‌کند روش‌های پیشگیری و درمان مناسب را بهتر انتخاب کنیم. در نتیجه کیفیت زندگی بهتری خواهیم داشت.

آفت دهان چیست؟

آفت دهان زخم کوچکی است که به صورت دردناک در داخل دهان ظاهر می‌شود. این زخم‌ها معمولاً سفید یا زرد رنگ هستند و حاشیه قرمز مشخصی دارند. نواحی شایع درگیر آفت دهان شامل زبان، لثه، داخل لب و گونه‌ها می‌شود. آفت دهان برخلاف تب‌خال، ویروسی نیست و در داخل دهان ایجاد می‌شود، در حالی که تب‌خال معمولاً روی لب‌ها دیده می‌شود و منشأ ویروسی دارد.

تفاوت آفت دهان با تب‌خال

تفاوت آفت دهان با تب‌خال برای بسیاری از افراد گیج‌کننده است؛ زیرا هر دو باعث ایجاد زخم یا ضایعه در ناحیه دهان و صورت می‌شوند. با این حال، ماهیت، محل ظاهر شدن، و نحوه انتقال این دو مشکل کاملاً متفاوت است.

دلایل و علت‌های شایع آفت دهان

برای پیشگیری و درمان مؤثر آفت دهان، باید با دلایل و علت‌های اصلی آن آشنا شویم. عوامل متعددی می‌توانند باعث بروز آفت شوند که شناخت دقیق آن‌ها به کنترل بهتر این مشکل کمک می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین دلایل آفت دهان را بررسی می‌کنیم.

آسیب فیزیکی

آسیب فیزیکی یکی از رایج‌ترین علت‌های آفت دهان است که می‌تواند به صورت‌های مختلف رخ دهد. موارد زیر از مهم‌ترین آسیب‌های فیزیکی محسوب می‌شوند:

• گاز گرفتن تصادفی لب یا زبان
• مسواک زدن خشن یا استفاده از مسواک زبر
• تحریک ناشی از دندان مصنوعی یا بریس

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی تأثیر مستقیم بر سلامت بافت دهان دارد. به ویژه کمبود ویتامین B12، آهن، اسید فولیک و روی می‌تواند روند ترمیم زخم‌ها را کند کند. این کمبودها باعث ضعف سیستم ایمنی و کاهش توانایی بدن در بهبود سریع آسیب‌های دهانی می‌شوند و احتمال بروز آفت را افزایش می‌دهند.

استرس و فشار عصبی

استرس و فشار عصبی تأثیر قابل توجهی بر بروز آفت دهان دارند. اضطراب و خواب ناکافی باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند و بدن را در برابر عوامل محرک حساس‌تر می‌کنند. به همین دلیل، ارتباط قوی بین استرس و افزایش دفعات بروز آفت دهان وجود دارد.

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش بسیار مهمی در بروز آفت دهان دارد. این کمبودها باعث کاهش توانایی بدن در ترمیم بافت‌های آسیب‌ دیده می‌شوند و زمینه را برای ایجاد زخم‌های دهانی فراهم می‌کنند. در ادامه مهم‌ترین ویتامین‌ها و مواد معدنی مرتبط با آفت دهان را معرفی می‌کنیم:

• ویتامین B12: نقش مهمی در تولید سلول‌های خونی و حفظ سلامت سلول‌های پوششی دهان دارد.
• آهن: کمبود آهن باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و تضعیف سیستم ایمنی می‌شود.
• اسید فولیک: برای ساخت و ترمیم سلول‌های جدید ضروری است و کمبود آن ترمیم زخم‌ها را کند می‌کند.
• روی (زینک): ماده معدنی مهم برای تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع زخم‌ها است.

حساسیت غذایی

حساسیت به برخی غذاها نیز می‌تواند باعث تحریک و بروز آفت در دهان شود. غذاهای محرکی مانند شکلات، آجیل، غذاهای تند و اسیدی معمولا واکنش‌های التهابی در دهان ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، برخی افراد نسبت به مواد افزودنی خاص موجود در غذاها حساسیت دارند که منجر به ایجاد آفت می‌شود.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی به ویژه در دوران قاعدگی و بارداری می‌توانند باعث بروز آفت دهان شوند. نوسانات هورمونی بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارند و باعث می‌شوند بدن در مقابل عوامل محرک آسیب‌ پذیرتر شود. بنابراین، بسیاری از زنان در این دوره‌ها بیشتر دچار آفت دهان می‌شوند.

بیماری‌های زمینه‌ای

برخی بیماری‌های زمینه‌ای بدن را مستعد بروز آفت دهان می‌کنند. این بیماری‌ها معمولاً با التهاب مزمن یا اختلال در سیستم ایمنی همراه هستند. شناخت این بیماری‌ها به تشخیص دقیق‌تر و درمان بهتر آفت دهان کمک می‌کند. بیماری‌های زمینه‌ای که می‌توانند باعث آفت دهان شوند، شامل موارد زیر هستند:

• بیماری لوپوس: یک بیماری خودایمنی که باعث التهاب و آسیب به بافت‌های مختلف بدن می‌شود.
• بیماری کرون: بیماری التهابی روده که التهاب مزمن دستگاه گوارش را به همراه دارد.
• سلیاک: اختلال در جذب مواد غذایی ناشی از حساسیت به گلوتن که باعث التهاب دستگاه گوارش می‌شود.
• کولیت اولسراتیو: بیماری التهابی روده که موجب زخم و التهاب در روده بزرگ می‌شود.

مصرف برخی داروها

برخی داروها می‌توانند به عنوان عامل تحریک‌کننده آفت عمل کنند. داروهای شیمی‌درمانی باعث تضعیف سیستم ایمنی و آسیب به بافت‌های دهان می‌شوند. همچنین مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است باعث التهاب و زخم‌های دهانی گردد.

چه کسانی بیشتر در معرض آفت دهان هستند؟

برخی افراد به دلایل مختلف بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان قرار دارند. شناخت این گروه‌ها کمک می‌کند که با مراقبت‌های لازم، احتمال بروز آفت کاهش یابد. در ادامه، مهم‌ترین گروه‌های در معرض آفت دهان را معرفی می‌کنیم:

• کودکان و نوجوانان: سیستم ایمنی در این گروه هنوز کامل نشده و حساس‌تر است.
• افراد با سابقه خانوادگی آفت: نقش ژنتیک در بروز آفت تأیید شده است.
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف: مانند بیماران مزمن یا افرادی که داروهای سرکوب‌ کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند.

آفت دهان مسری است؟

آفت دهان مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. این زخم‌ها معمولاً ناشی از عوامل داخلی مانند استرس، کمبود ویتامین یا بیماری‌های زمینه‌ای هستند. برخلاف آفت، تب‌خال ویروسی است و می‌تواند از طریق تماس مستقیم منتقل شود. بنابراین، آفت دهان نگرانی از بابت انتقال به دیگران ایجاد نمی‌کند و بیشتر یک مشکل فردی محسوب می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

برخی مواقع آفت دهان نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تر است و نیاز به مراجعه به پزشک دارد. برای دریافت مراقبت‌های تخصصی‌تر، مراجعه به بهترین دندانپزشک در غرب تهران به تشخیص به موقع و درمان بهتر کمک می‌کند. مواردی که باید در آن‌ها به پزشک مراجعه کنید عبارت‌اند از:

• آفت‌های مکرر و ماندگار که بیش از دو هفته طول می‌کشند
• زخم‌های بزرگ یا بسیار دردناک که در خوردن و صحبت کردن مشکل ایجاد می‌کنند
• همراهی آفت با تب یا ضعف عمومی
• وجود علائم غیرمعمول مانند خونریزی یا تورم شدید
• عدم بهبود آفت با درمان‌های معمول خانگی